Kilitlenmiş Zihinlerin Menfaati

Metafizik, insan zihninin en cesur, en sınırsız atılımıdır. O, duvarları aşmak, görünmeyeni görmek, “niçin” sorusunu evrenin kapısına dayamak ihtirasıdır. Fakat garip bir tezattır ki, bu uçsuz bucaksız arayış, çoğu zaman zihnimizin en dar, en sıkı hücrelerinde kilitli kalır. Bu kilidi vuran, sorgulama cesaretimizi paslandıran şey ise çoğu zaman “menfaat” denen o acımasız prangadır.

İnsan, menfaatinin bekçisidir. Onu güvende, rahat ve kontrol edilebilir bir dünyada yaşatacak her şey kıymetlidir. Metafizik ise tam tersine, bu rahatlığı altüst eder. “Ötesi”ni soran bir zihin, “burada”nın düzenini tehdit eder. Bu yüzdendir ki, tarih boyunca, yerleşik düzenler, iktidarlar, hatta bizzat bizatihi kendi iç sesimiz, metafizik sorgulamayı belli kalıplara, dogmalara, hazır cevaplara hapsetmek istemiştir. Bu, zihnin üzerine atılan görünmez bir kilittir. Kilit, kişiye bir güvenlik, bir aidiyet ve bir “doğru” menfaati sunar. Soru sormayan, itiraz etmeyen, sınırları çizilmiş bir hakikatin içinde yaşamak, belirsizliğin okyanusunda yelken açmaktan daha kârlı görünür.

Peki ya bu kilit, aslında en büyük menfaatsizliktir? Ruhumuzun ufkunu daraltan, bizi “olan”ın kölesi yapan bu pranga, kısa vadeli bir konfor için ödediğimiz uzun vadeli bir bedel değil midir? Gerçek menfaat, salt maddi güvence veya toplumsal onay değil, zihnin özgürlüğüdür. Metafizik bir sorgulama, bize dünyayı ve kendimizi anlamak için bir derinlik, bir anlam zenginliği kazandırır. Bu, bir hazineye sahip olmaktan farksızdır. Bu hazinenin kapısını kilitlemek, kendi varlığımızın zenginliğinden vazgeçmekle eşdeğerdir.

Bu kilitleri kırmak, bir isyandan çok, bir uyanıştır. Kendi menfaatimizi, dar kalıpların içinde değil, hakikati arama cesaretinde aramaktır. Metafizik, bu anlamda, sadece Tanrı’yı, ölümü veya evrenin başlangıcını sorgulamak değil, “kilitli” olma halimizi de sorgulamaktır. Bizi kilitleyen her ne ise – korku, tembellik, toplumsal baskı – onun farkına varmak, zaten o kilidi çözmeye atılan ilk adımdır.

Sonuçta, menfaatlerimiz bize daracık bir hücre vaat ederken, metafizik sorgu ise koskoca bir evren sunar. Hangisi daha kârlıdır? Cevabı, ancak zihnimizin kapılarını kilitlemekten vazgeçtiğimizde bulabiliriz. Çünkü gerçek menfaat, özgür bir zihnin, sonsuzluğa doğru yaptığı o cesur yolculukta saklıdır.