Sarıkamışı Anlamak

Her yıl düzenlenen etkinliklerle anılan 90 bin vatan evladının vatan uğruna soğuk topraklara düştüğü 18 günlük sürede neler yaşanmadı ki. Bir rivayete göre 60 bin, bir rivayete göre 90 bin olarak belirlenen şehit sayısında artış olmasının nedeni ne savaş ne kargaşa nede açlıktı. Harekâtın üzerinden geçen 102 yıl boyunca tartışılan bu hazin öykü Osmanlı imparatorluğu ile Ruslar arasında geçen bir savaş sonucunda gelişti.

Tek Mermi Atılmadığı Yanlış Bir İnanıştır

Doğu cephesini koruyan 3. Orduya bağlı birliklerle Rus birlikleri arasında son derece çetin şartlarda gerçekleşen bu harekâtta bazı kaynaklar 32 bin bazı tarihçilere göre 19 bin Rus askeri öldürülmüştür (İlber Ortaylı). Dolayısıyla tek mermi atılmadan bu kadar yüksek sayıda şehit verildiği yanlış bir inanıştır. Harekâtın ilk iki gününde soğuğa karşı donanım bakımından noksanlarımız olsa bile Azap ve Köprüköy muharebelerinde belirli bir başarı sağlayan ordumuzun bu başarısı karşısında dönemin başkomutan yardımcısı Enver paşanın talimatıyla Rus birliklerinin tamamının imha edilmesine yönelik bir emre dönüşmüş olması ile facianın kapıları aralanmış oldu.

Gözlerini Kırpmadan Şahadete Yürüdüler

Ancak soğuk iklim koşullarına adapte olmuş Rus birlikleri bu kısmi yenilgi ile bir miktar geri çekilseler de cephe henüz kapanmamıştı. Alınan bu başarı sonrasında İstanbul dan 12 Aralık tarihinde Erzurum’a gelen Enver paşa kendisine itiraz eden Hasan İzzet paşanın uyarılarına aldırış etmeden 19 Aralıkta saldırı emrinin yerine getirilmesinde ısrarcı olmuştur. Bu sırada dondurucu soğuklar iyice belirginleşmiş ve 3-4 Ocakta aynı zamanda savaşında devam etmesi ile birlikte yoğun kayıplar verilmeye başlanmıştır.

Gerek harekâtın yorgunluğu gerekse tifo ve dizanteri gibi hastalıklarla mücadele eden ordumuzun çoğu askeri 93 harbi olarak bilinen ve 1877 yılında kaybedilen bu toprakları geri almaya çalışırken maalesef hayatlarını kaybetmişlerdir. Harekâtın ilk iki gününü saymazsak geriye kalan 16 günde büyük çoğunluğunun donarak, bir kısmının da hastalıklara bağlı olarak hayatlarını feda eden ve gözlerini kırpmadan şehadete yürüyen aziz şehitlerimizin ruhları şad olsun, onlara minnettarız.