Satrançtan Öte

Yazımda beni derinden etkileyen kitaptan bahsetmek istiyorum. Stefan Zweig’i duymayan kalmamıştır. Avrupa’nın hızlı gelişimine tanık olan yazarımız, Hitler baskısına dayanamayıp önce İngiltere’ye sonra da Brezilya’ya eşi ile taşınmıştır. Satranç adlı eserini yazdıktan sonra eşi ile beraber intihar etmiştir. Satranç sadece öykü kitabı değil, ölümden önce kaleminden dökülen son yazılardır. Satranç bunun için kitapseverlerin bazılarının ilgisini üzerine toplamıştır. İsmini aldığı satranç üzerine kurulu öykü kitabıdır. Ama satranç içeriğini anlatmakta yetersiz kalıyor. İnsanın zor durumlarda nasıl değiştiğini anlatan kitap, sürükleyişi ile başlar başlamaz bitiyor. Konu; dünya satranç turnuvası şampiyonu ile gemide ki yolcular arasında geçmekte. Tüm olaylar gemide yaşanıyor. Gemide ki Doktor B adlı karakterimizin geçmiş yaşamı okuyanları derinden etkiliyor.

Dünya şampiyonunu satranç oynarken korkutan karakterimiz aslında satranç oyuncusu olarak amatör değil aksine kendi beyninde kendisi ile satranç oynayan profesyonel. Aslında hiçbir yarışmada oynamadı kendisi, hiçbir zaman da ödül almadı ama geçmişinde yaptıkları onun satrançta ne kadar profesyonel olduğunu gösteriyor. Peki kim karakterimiz? Küçük odada aylarca tek başına kalan ve sorgudan sorguya giren karakterimizin satrançla tanışması içler acısı. Sorguya girmeden önce beklediği salonda ceketin cebinde gördüğü kitabı çalan karakteri, kitabın satranç üzerine olduğunu üzülüyor ama aylardır bir cümle bile okumamıştır. Kitapta anlatılanları ezberleyip satranç üzerine bilgisini artıran karakterimiz, kaldığı odada ilklerde nesneler ile satranç oynarken, zaman içerisinde kendi beyninde hem kendisi hem de rakibi olma potansiyeline erişmiş. Bunun sonucu sinir krizi ile sonuçlanmışsa da satranç üzerinde ki bilgisi dünya şampiyonunu bile terletmiştir. Aslında yazarımız burada Batı’nın içerisinde bulunduğu durumu karakter üzerinden bize sunmakta.

Hızla gelişen Batı, kendini geliştirirken bir yandan da gelişen düşmanlar yaratıyordu kendine. Elbet Batı’nın durumu bir gün karakterimizin sinir krizi gibi zor durumda yok olacak. Batı ne kadar gelişirse düşmanları da o denli gelişecek ve sonunda Batı’yı yok edebilecek güce erişecek. Yazarın anlattığı durumu günümüzde görebiliriz. Batı gelişirken, satranç oynamakta ve her hamlesi zaman içinde kendisine düşman olmakta. Doğu dünyası bugün Batı’yı geçebilecek duruma geldi. Batı hızla gelişirken Doğu’ya düşman oldu, etki tepki içerisinde hızla gelişen düşmanı gözü önünde gördü. Kısaca Satranç adlı eserimiz Satrançtan Öte kitap!