Duygusal zekâ kavramı keşfedilmeden önce, duyguların bilimsel bir kategori olarak ele alınması fikri hep ihmal edilmişti. Bu nedenle, duyguların aslında hayatımızın odağında yer alan rolleri de uzun bir süre görmezden gelindi. Batı düşüncesi, duyguları yok sayıp aklı tek mutlak değer olarak kutsarken, Doğu ise sahip olduğu zenginliğin farkına varmıyor ve duyguların eğitimine gereken önemi vermiyordu. Oysa duyguları çözümleyebilmek, kişinin kendini tanımasının ilk adımıydı.

Nevzat Tarhan, Duyguların Psikolojisi’nde insanın sahip olduğu olumlu ve olumsuz tüm duyguları birer birer çözümleyerek, “duygusal zekâ” kavramına farklı bir bakış getiriyor. Bu kavramı, Doğu’nun ve Batı’nın değerleriyle birlikte yeniden yorumlayan yazar, bu sayede duyguların eğitiminde yeni bir pencere açıyor.


Kitaptan Alıntılar
Sıkılmış dişler, kasılmış kaslar, kabaran göğüs, genişlemiş burun delikleri, hızlı bir soluma olmadan öfkeden söz edilebilir mi? İşte bunlar, duyguların aktarılması, düşünce bilgisinin duygu bilgisine dönüşmesi için zihinsel malzemeler gerektiğini gösteriyor. Bu malzemeler de serotonin, noradrenalin, dopamin gibi kimyasallar, hormonlar ve enzimlerdir. Başkalarına anlam aktarırken veya sinir sistemimizin rahatlatıcı (parasempatik) bölümünü devreye sokarken bazı kimyasallara ihtiyacımız vardır. Beynimizdeki bu kimyasalları doğu bir şekilde üretip, yönetmeyi ‘duygusal zekâ’ olarak isimlendirmek hiç de abartılı olmayacaktır.
Dürtüler, kendini eylemle ifade etmek isteyen duygulardır. Dürtüsüzlük insanı tembelliğe, acizliğe ve yalnızlığa iter. Dürtülerin aşırı ifade edilmesi ise acımasızlığa, başkalarına kötülük yapmaya, aceleciliğe, sabırsızlığa, alçakça olarak bilinen davranışlara sebep olur.
İnsanın istek ve dürtüleri ile yaptığı mücadele ve eğitim çalışması temel yaşam becerisini oluşturur. Yıkıcı, kendine zarar verici veya ölümcül riskleri sonuç veren dürtüleri zapt etmek ve şefkatli olmak için duygusal alışkanlıklar, sosyal beceriler edinilmesi gerekir. Bu konuda duygusal zekâ tanımını temel yaşam becerisi olarak popüler psikiyatriye katan Daniel Goleman şunu söylüyor: “İki ahlaki tavra ihtiyacımız var: Kendine hâkim olmak ve şefkat göstermek.”
Zehirli duyguların, sigara içmek gibi fiziksel sağlığımıza zarar verdiğinin somut ve biyolojik temelleri, duygusal zekâ tanımlamasının temel gerekçelerinden birini oluşturmuştur.
Duygusal zekâ eksikliğinde, depresyon, şiddet dolu bir yaşam, uyuşturucu bağımlılığı, hayat başarısızlığı gibi durumlarla karşılaşıldığı somut bir bilgi olarak önümüzde durmaktadır.